Open Regels

Centrale vindplaats voor regels

Terwijl de wet- en regelgeving volledig publiek toegankelijk is wetten.overheid.nl, en ook steeds meer overheidsgegevens beschikbaar komen voor publiek hergebruik data.overheid.nl, zijn de regels die de overheid gebruikt nauwelijks transparant of publiek toegankelijk. Om de beslissingen van de overheid te kunnen uitleggen en controleren is het nodig om het treintje van wet- en regelgeving naar de weergave in regels, en naar gegevens en systemen te kunnen volgen.

Een aantal overheden werkt aan het publiceren van de regels die zij nu intern gebruiken om systemen te ontwikkelen en beheren. Verschillende gemeenten publiceren hun regels al of willen dit gaan doen.

Het is handig als overheden hun regels niet alleen zelf publiceren, maar deze ook centraal vindbaar maken en met elkaar afstemmen welke begrippen en structuren in de regels worden gebruikt. Idealiter komt er een centrale vindplaats waar deze regels zijn te doorzoeken. Een vindplaats vergelijkbaar met wetten.overheid.nl voor de wetgeving of data.overheid.nl voor gegevens-bronnen van de overheid.

Eerste overzicht

Regels zijn een diffuus begrip. Er zijn geen eenduidige aanwijzingen hoe een regel moet worden opgesteld zodat je kan controleren of een regel juist is. Die aanwijzingen bestaan bijvoorbeeld wel voor wet- en regelgeving. Regels zijn ook geen computercode die gecontroleerd kan worden door een machine. Het is daarom lastig is om te valideren of een regel "juist" is, voor overheden, maar des te meer voor burgers en bedrijven.

Het centraal vindbaar maken van alle regels geeft in ieder geval inzicht welke regels er zijn, van wie ze zijn en met welk doel en voor welke wet- en regelgeving ze worden gebruikt. Dit overzicht zal bevestigen dat regels verschillend zijn op veel aspecten. Alleen publicatie biedt de mogelijkheid om dit te constateren en samen te werken aan afgestemde regels en een gedeelde aanpak en methodiek voor het opstellen van regels.

Meer toepassing voor regels

De toepassingsmogelijkheden van gepubliceerde regels zijn breder dan alleen transparantie creëren. Het is interessant om óók van concept-wetgeving regels te maken waarmee de impact van een voorstel geanalyseerd kan worden door bijvoorbeeld de Kamers en burgers en ondernemers zelf. Want je kunt simulaties doen met nieuwe wetgeving en zo doenlijkheid voor de burger én werkbaarheid voor de overheid zelf toetsen.

Menselijke maat

Normen in wet- en regelgeving zijn niet altijd te objectiveren naar parameters. Als je regels gaat opstellen, en je constateert dat een bepaalde open norm niet te objectiveren valt, is een handmatige behandeling nodig om aan specifieke gevallen recht te doen. Feedback uit deze handmatige behandeling kan leiden tot een wetswijziging die reflecteert in een nieuwe versie van de regels.

Publicatie van beleid en algoritmes

Er zijn al enkele initiatieven die inzicht geven in welke slimme toepassingen overheden gebruiken en hoe deze werken. De gemeente Amsterdam heeft bijvoorbeeld een algoritmeregister.nl in ontwikkeling waarin de werking van enkele systemen voor de ondersteuning van de uitvoering wordt toegelicht aan haar burgers. De werking van de automatische parkeercontrole creëert transparantie in de gebruikte databronnen, hoe die worden gecombineerd en hoe menselijk toezicht is geregeld op het systeem.

Enkele overheden publiceren - vrijwillig want niet wettelijk verplicht - hun uitvoeringsbeleid als publieke toegankelijke informatie. De Sociale Verzekeringsbank (SVB) doet dat bijvoorbeeld al jaren op puc.overheid.nl in de vorm van beleidsdocumenten met werkinstructies en verwijzingen naar de bovenliggende wet- en regelgeving.